Delen is vermenigvuldigen: hoe kan DNA het DUS-onderzoek, én veredelingsprocessen, versnellen of verbeteren?

Publicatiedatum: 8 november 2025

Op donderdag 30 oktober vond bij Naktuinbouw een kennispodium plaats over de toepassing van DNA-informatie en -technieken in de veredeling en DUS-onderzoek. Sprekers met een belangrijk aandeel in het vakgebied deelden hun visie op de toekomst van rassenonderzoek/identiteitsbepaling en veredeling met behulp van DNA-technieken. De centrale vraag: (meer) samenwerken en DNA-kennis delen, wat is daarvoor nodig?

Inhoudelijke bijdragen en actuele inzichten

De deelnemers kregen vier presentaties over belangrijke thema’s:

Hedwich Teunissen (Managing director – CropXR) stelt zich met CropXR (een publiek-privaat-parterschap) tot doelstelling om in 2033 resistente gewassen te hebben ontwikkeld via data-gedreven ontwerpen (AI). Succesfactor voor het behalen van deze doelstelling is o.a. de bereidheid samen te werken en kennis en data met elkaar te delen. Meerdere commerciële partners hebben zich verbonden aan deze doelstelling en verenigen zich binnen CropXR.

Tosca Ferber (Chief Technology Officer - Dümmen Orange) gaf de aanwezigen een kijkje in de keuken van de veredelingsstrategie van Dümmen Orange. Met daarin bijzondere aandacht voor de opkomst en toepassing van DNA-informatie voor een steeds grotere groep gewassen. Dümmen Orange onderschrijft het belang van het delen van en samenwerken rond data. Zij hebben hiervoor enkele systemen opgericht om dit mogelijk te maken.

Cécile Collonnier (Technical expert Research & Innovation - CPVO) ging in op de juridische kant van DNA-gebruik en DUS-onderzoek binnen de Europees regelgeving.

Raoul Haegens (Head of Identification and Variety Testing - Naktuinbouw) deelde de visie van Naktuinbouw op het gebruik van DNA-technieken binnen DUS-onderzoek en het gemeenschappelijke belang van het delen van data voor de sector.

Discussie

De middag eindigde met een zaaldiscussie waarin de aanwezigen met elkaar ingingen op de vraag: Wat is er voor jou (als organisatie) nodig om samen te werken en DNA-kennis te delen. Enkele van de overdenkingen die gedeeld werden:

Waarom wél samenwerken?

Er zou een financieel voordeel aan samenwerken moeten zitten, bijvoorbeeld lagere kosten voor dataproviders.

Als het proces van registratie sneller gaat door samenwerking, is dat een goede reden om hierin mee te gaan.

Door meer samen te werken, kunnen we DUS-onderzoek beter aan laten sluiten op ontwikkelingen in technologie en bij veredelaars.

Data-gedreven veredeling leidt op termijn dan ook tot kwekersrecht op basis van datasets.

(Inter)nationale uitwisseling van gegevens zorgt voor minder duplicatie.

Randvoorwaarden om in vertrouwen samen te kunnen werken

Gezamenlijke doelstelling moet duidelijk zijn, het kader moet transparant zijn.

Er zijn een helder kader en duidelijke regels nodig voor “data security”.

Duidelijke (juridische) afspraken over het gebruik van data (scheiding tussen publiek en privaat gebruik van datasets).

Vaststellen voor welke gewassen het van belang is.

Uitleg aan de sector hoe DNA in DUS-onderzoek wordt benut.

Internationale validatie van het systeem door CPVO. Het moet onderdeel vormen van de kwekersrechtelijke bescherming.

Bereidheid bij bedrijven om samen te werken moet er zijn, anders heeft het geen zin. Er is contact met en vertrouwen in je concurrenten nodig.

Hoe kunnen we de samenwerking vormgeven

Door een werkgroep samen te stellen met alle partners uit de sector.

Het hoeft niet meteen. Er is tijd nodig en goede onderlinge communicatie.

Innovatie als sector in Nederland

Open source benadering zodat grote en kleine veredelaars dezelfde tools ter beschikking hebben

Inbreuk

Crispr-cas technieken leiden tot meer EDV’s. Door DNA-methoden in het kwekersrechtsysteem in te bouwen kunnen inbreukzaken beter worden gevoerd.

Het Kennispodium toonde aan dat de meeste deelnemers de kansen die samenwerking en kennis-delen brengen wel inzien, maar dat commerciële belangen en juridische aspecten in veel gevallen tot terughoudendheid leiden. Naktuinbouw zoekt graag met verschillende partijen naar de mogelijkheden en randvoorwaarden om dit mogelijk te maken. Want de toekomst van onze sector is een gedeelde verantwoordelijkheid.

Terug naar overzicht